Để bạn đọc tiện theo dõi, xin tóm tắt nội dung vụ án như sau:

Ngày 01/6/2019, sau khi uống cà phê ở quán K+ trên địa bàn xã S, huyện LN, tỉnh BG, Trần Văn A chở Trần Văn B phía sau trên xe mô tô Honda đi từ chỗ để xe trong sân quán K+ ra đến cổng, do phóng nhanh thiếu chú ý quan sát nên đã đâm vào xe mô tô Yamaha của Lê Văn C đang chở em trai là Lê Văn D trên đường đi vào chỗ để xe. Va chạm làm xe của Lê Văn C vỡ yếm, C và D ngã xuống đất bị xây xát nhẹ. Lê Văn C lên tiếng “Mày đi kiểu mù à, đền xe hỏng cho tao ngay”, Trần Văn A, Trần Văn B nghe thấy C nói vậy, bực tức lao đến đấm đá, vật lộn với Lê Văn C và Lê Văn D. Do mọi người trong quán K+ can ngăn kịp thời nên hai bên không ai bị thương tích gì, hai bên cùng lên xe đi ra khỏi quán nhưng đều hẹn “Tí nữa nói chuyện tiếp”.

Khoảng 30 phút sau, Trần Văn A, Trần Văn B mỗi người cầm theo 01 con dao loại bổ dưa quay lại quán K+ gặp Lê Văn C và Lê Văn D đã chờ sẵn cầm trên tay mỗi người 01 cán cuốc bằng tre khô. Khi còn cách nhau khoảng 3m, A và B vung dao dọa chém còn C và D cũng giơ cán cuốc lên chỉ trỏ. A chỉ dao về phía C rồi hô to “Tao chém chết mày”, đồng thời tiến sát đến chỗ C đứng làm C hoảng sợ quay lưng bỏ chạy, A cầm dao đuổi theo. Khi C chạy được khoảng 10m bị tuột dép thì A đuổi kịp, A chém với 01 nhát trúng sâu vào bả vai bên phải của C làm máu chảy ướt áo. A đứng lại không đuổi chém C nữa còn C chạy tiếp đến chỗ D đang đứng rồi quay lưng ra cho D xem và nói “Mày xem nó chém thủng vai anh rồi này”. Nhìn thấy C bị chém vào vai máu chảy nhiều nên D bực tức cầm cán cuốc chạy đến chỗ A đang đứng, khi đến gần A, D hô lên “Sao mày chém anh tao” rồi vụt 02 nhát trúng vào vùng mặt A làm A ngã xuống. Khi A đang nằm dưới đất mặt đầy máu thì C chạy tới dùng chân đất đạp 01 nhát trúng vào mặt A.

Theo kết luận giám định của Trung tâm pháp y tỉnh BG thì tỷ lệ tổn thương cơ thể của A là 32%, tỷ lệ tổn thương cơ thể của C là 10%. Cơ quan CSĐT Công an huyện LN, tỉnh BG đã khởi tố Lê Văn C và Lê Văn D tội “Cố ý gây thương tích” quy định tại Điều 134 Bộ luật hình sự năm 2015.

Tác giả Lê Ngọc Hà có quan điểm xác định Lê Văn C và Lê Văn D phạm tội “Cố ý gây thương tích trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh” quy định tại Điều 135 Bộ luật hình sự năm 2015.

Sau khi nghiên cứu nội dung vụ án trên, tôi đồng tình với quan điểm của tác giả Lê Ngọc Hà, tuy nhiên phân tích thêm làm rõ các dấu hiệu pháp lý đặc trưng của tội “Cố ý gây thương tích trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh” trong vụ án này như sau:

Chủ thể của tội phạm: Chủ thể của tội“Cố ý gây thương tích trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh” là người có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi theo luật định. Đồng thời, chủ thể của tội phạm này phải là người mà nạn nhân có hành vi trái pháp luật nghiêm trọng đối với người đó hoặc với người thân thích của người đó. Từ những tình tiết nêu trên của vụ án, tác giả tuy chưa đề cấp đến độ tuổi và năng lực trách nhiệm hình sự của Lê Văn C và Lê Văn D tuy nhiên giả sử C và D đều từ đủ 16 tuổi trở lên có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự, hành vi của Trần Văn A cho thấy rõ A là người có hành vi trái pháp luật nghiêm trọng; gây sự và chủ động tấn công Lê Văn C trước mới dẫn đến hành vi phạm tội của C, D như đã phân tích thì Lê Văn C và Lê Văn D thỏa mãn điều kiện về chủ thể của tội phạm.

Khách thể của tội phạm: Tội Cố ý gây thương tích trong tình trạng tinh thần bị kích động mạnh xâm phạm quyền được bảo vệ về sức khỏe của con người. Lê Văn C, Lê Văn D đã có hành vi trái pháp luật tác động lên người của Trần Văn A, gây ra thương tích, tổn hại 32% cho sức khỏe của Trần Văn A.

Mặt chủ quan của tội phạm: Tội phạm được thực hiện là do lỗi cố ý trực tiếp. Lê Văn C, Lê Văn D nhận thức được hành vi của mình sẽ gây ra thương tích nhất định cho Trần Văn A và mong muốn cho hậu quả đó xảy ra. Tuy nhiên nguyên nhân dẫn đến hành vi Lê Văn C, Lê Văn D là xuất phát từ lỗi của Trần Văn A. Trần Văn A xâm phạm đến tài sản, sức khỏe của Lê Văn C mới khiến cho Lê Văn C tức giận dùng chân đạp vào mặt Trần Văn A; Lê Văn D bức xúc, thương xót anh trai mình mà cầm cán cán cuốc vụt vào vùng mặt Trần Văn A, mục đích của C, D chỉ là để gây thương cho A với động cơ trả thù, đánh lại A cho bõ tức.

Về mặt khách quan của tội phạm: Người thực hiện hành vi phạm tội là trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh. Theo điểm b Mục 1 Chương 2 Nghị quyết số 04/HĐTP/NQ ngày 29/11/1986 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định trong phần các tội phạm của Bộ luật hình sự năm 1985 “Tình trạng tinh thần bị kích động là tình trạng người phạm tội không hoàn toàn tự chủ, tự kiềm chế được hành vi phạm tội của mình”. Trạng thái tinh thần bị kích động mạnh của người phạm tội phải do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân gây nên đối với người phạm tội hoặc người thân thích của người đó. Trong vụ án này, rõ ràng Trần Văn A đã có một loạt các hành vi trái pháp luật nghiêm trọng đối với Lê Văn C, cụ thể: Trần Văn A không chỉ phóng nhanh không quan sát đâm vào xe của Lê Văn C làm xe của Lê Văn C vỡ yếm, C và D ngã xuống đất bị xây xát nhẹ mà còn tiếp tục cầm theo dao, chỉ dao về phía Lê Văn C rồi hô to “Tao chém chết mày” đồng thời tiến sát đến chỗ Lê Văn C đứng làm Lê Văn C hoảng sợ quay lưng bỏ chạy, Trần Văn A cầm dao đuổi theo. Khi Lê Văn C chạy được khoảng 10m bị tuột dép thì Trần Văn A đuổi kịp, chém với 01 nhát trúng sâu vào bả vai bên phải của Lê Văn C làm máu chảy ướt áo. Căn cứ vào tính chất, đặc điểm, mức độ của hành vi trái pháp luật của Trần Văn A, đặc điểm tâm sinh lý của Lê Văn C, Lê Văn D, điều kiện môi trường xảy ra hành vi phạm tội, mối tương quan giữa Trần Văn A và Lê Văn C, Lê Văn D cho thấy chính hành vi gây sự trước, cồn đồ hung hãn chém vào lưng gây thương tích cho Lê Văn C của Trần Văn A đã làm cho Lê Văn D bực tức, nóng giận cầm cán cán cuốc chạy đến chỗ Trần Văn A đứng, hô lên “Sao mày chém anh tao” rồi vụt 02 nhát vào vùng mặt Trần Văn A, Lê Văn C chạy tới dùng chân đất đạp 01 nhát vào mặt Trần Văn A. Hành vi của Lê Văn C, Lê Văn D là trong trường hợp không làm chủ, kiềm chế được hành vi của mình và diễn ra rất nhanh, tức thời ngay trong lúc tinh thần bị kích động mạnh.

Hành vi gây thương tích trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh của Lê Văn C, Lê Văn D gây cho Trần Văn A tỷ lệ thương tích 32% đã đạt tỷ lệ gây thương tích cho người khác thuộc trường hợp quy định tại khoản a Điều 135 Bộ luật Hình sự năm 2015. Căn cứ để đánh giá mức độ thương tích đối với Trần Văn A, Lê Văn C là Bản giám định pháp y thực hiện theo quy định tại Thông tư số 20/2014/TT-BYT ngày 02/6/2014 của Bộ trưởng Bộ Y tế quy định tỷ lệ tổn thương cơ thể sử dụng trong giám định pháp y.

Xét về mối quan hệ nhân quả giữa hành vi phạm tội và hậu quả thương tích trong vụ án này ta thấy hoàn toàn phù hợp. Hậu quả Lê Văn C bị Trần Văn A chém gây thương tích với tỷ lệ là 10% và hậu quả Trần Văn A bị thương tích nặng với tỷ lệ thương tích 32% là do chính hành vi cố ý gây thương tích trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh của Lê Văn C, Lê Văn D gây ra.

Từ sự phân tích và lập luận nêu trên, tác giả bài viết này cho rằng, hoàn toàn có đủ cơ sở kết luận: Hành vi của Lê Văn C, Lê Văn D đã cấu thành tội “Cố ý gây thương tích trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh” theo quy định tại Điều 135 Bộ luật hình sự năm 2015. Đồng thời, để việc nhận thức và áp dụng pháp luật trong thực tiễn được thống nhất, đề nghị cơ quan có thẩm quyền cần có văn bản hướng dẫn cụ thể về tình tiết “trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh” được quy định trong Bộ luật hình sự năm 2015 thay thế cho hướng dẫn trước đây tại Nghị quyết số 04/HĐTP/NQ ngày 29/11/1986 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định trong phần các tội phạm của Bộ luật hình sự năm 1985.